Kurumsal akademik arşivler, bir kurum bünyesinde üretilen kitap, makale, tez, bildiri, rapor gibi tüm akademik kaynakları uluslararası standartlarda dijital ortamda depolamayı, etkisini artırmak için telif haklarına uygun olarak Açık Erişime sunmayı ve kurumun akademik performansını ölçmeyi amaçlar.
Üniversitelerin doğrudan ve dolaylı olarak destek verdiği yayınların derlenmesi, kurumsal akademik arşivlerde arşivlenmesi 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanuna Göre zorunludur. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 4/c, 12/c, 42/c ve 42/d maddeleri şu şekildedir:
Üniversitelerin doğrudan ve dolaylı olarak destek verdiği yayınların derlenmesi, kurumsal akademik arşivlerde arşivlenmesi 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanuna Göre zorunludur. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 4/c, 12/c, 42/c ve 42/d maddeleri şu şekildedir:
Madde 4 - Yükseköğretimin Amacı:
“c) Yükseköğretim kurumları olarak yüksek düzeyde bilimsel çalışma ve araştırma yapmak, bilgi ve teknoloji üretmek, bilim verilerini yaymak, ulusal alanda gelişme ve kalkınmaya destek olmak, yurt içi ve yurt dışı kurumlarla İş birliği yapmak suretiyle bilim dünyasının seçkin bir üyesi haline gelmek, evrensel ve çağdaş gelişmeye katkıda bulunmaktır.”
Madde 12 - Yükseköğretim Kurumlarının Görevi:
“c) Türk toplumunun yaşam düzeyini yükseltici ve kamu oyunu aydınlatıcı bilim verilerini söz, yazı ve diğer araçlarla yaymak.”
Madde 42 - Kurumlariçi Bilimsel Denetim:
“c) Her öğretim elemanı, bilimsel araştırmalarının, yayınlarının ve verdiği dersleriyle yönettiği seminerlerin ve uygulamalarının listesini, yurt içinde ve dışında yapılan bilimsel kongrelerdeki tebliğlerin birer örneğini, bağlı bulunduğu birim yöneticisinin aracılığıyla rektörlüğe sunmak zorundadır. Yayımlanmayan eserlerin daktilo ile yazılmış birer kopyası verilir. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun eser sahibine tanıdığı haklar saklıdır."
“d) (Değişik: 17/8/1983 - 2880/23 md.) Öğretim elemanlarının bilimsel yayınları için üniversitelerde ve Yükseköğretim Kurulunda özel arşiv tutulur.”
Üniversitelerin kurumsal akademik arşivlerinde, kurum araştırmacılarının yayınlarının depolaması 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'yla verilmiş bir görevdir. Bu nedenle, bir üniversite adına, hangi mecrada olursa olsun üretilmiş yayınları kurumsal akademik arşivlerde depolamanın önünde hiçbir engel yoktur. Bilindiği üzere üniversitelerde kurumsal akademik arşiv yönergeleri ya da politikaları 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 4/c, 12/c, 42/d ve 42/c maddeleri dayanılarak hazırlanmaktadır.
Devlet veya vakıf üniversitesi bünyesinde çalışan araştırmacılar bağlı bulundukları kuruma belli mevzuatlar çerçevesinde bağlı olarak çalışır. Bu nedenle yapmış oldukları araştırma sonuçlarının (makale, bildiri, kitap vb.) telifini kurumundan izinsiz bir yayınevine devredemezler. Kurumundan izinsiz yapılan devirlerde iş akdinin dikkate alınmaması nedeniyle de yayıncıyla yapılan sözleşmeler geçerli sayılamaz. Araştırmacılar yayıncılarla yaptıkları sözleşmede bu hususa dikkat etmelidir.
Kurumsal akademik arşivlerde yayınlar depolanırken dikkat edilmesi gereken en önemli husus erişim şeklinin belirlenmesidir. Yani depolanan yayın;
Sonuç olarak bir üniversiteye bağlı olarak çalışan bir araştırmacının eserlerini kurumun akademik arşiv sisteminde telifine uygun olarak depolamanın önünde bir engel bulunmadığı gibi 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununa göre zorunludur.
- Açık Erişim,
- Ambargolu Erişim,
- Sınırlı Erişim ve
- Kapalı Erişim
Sonuç olarak bir üniversiteye bağlı olarak çalışan bir araştırmacının eserlerini kurumun akademik arşiv sisteminde telifine uygun olarak depolamanın önünde bir engel bulunmadığı gibi 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununa göre zorunludur.
Topkapı Mahallesi, Kahalbaşı Sokak, No: 31/1, 34093
Fatih, İstanbul, Türkiye
Tel.: +90 212 528 85 41 || Faks: +90 212 528 85 47
