DSpace, açık kaynak kodlu Genel Kamu Lisansı (GNU) ile dağıtılan bir kurumsal akademik arşiv
sistemi yazılımıdır. Başta üniversiteler olmak üzere kurum bünyelerinde üretilen bilgi kaynaklarını uzun süreli saklar ve telif hakkına uygun olarak açık erişime sunar. DSpace, MIT ve HP işbirliği ile ilk olarak Kasım 2002'de kullanıma sunulmuştur. DSpace 7.x DSpace yazılımı tarihindeki en kapsamlı sürümdür. Bu sürüm bilinen "kullanıma hazır" özellikleri korurken ve çok sayıda da yenilikler ile birlikte araştırma performans sistemi özellikleri de sunmaktadır:
sistemi yazılımıdır. Başta üniversiteler olmak üzere kurum bünyelerinde üretilen bilgi kaynaklarını uzun süreli saklar ve telif hakkına uygun olarak açık erişime sunar. DSpace, MIT ve HP işbirliği ile ilk olarak Kasım 2002'de kullanıma sunulmuştur. DSpace 7.x DSpace yazılımı tarihindeki en kapsamlı sürümdür. Bu sürüm bilinen "kullanıma hazır" özellikleri korurken ve çok sayıda da yenilikler ile birlikte araştırma performans sistemi özellikleri de sunmaktadır:
- DSpace 7, Standart DSpace Yazılımı veya Araştırma Performans Modülleri özelliği ile kullanılabilir. Araştırma Performans Modülleri sayesinde arşiv Araştırma Performans Sistemi özelliklerine kavuşmuş olur.
- Genel Özellikler:
- Açık bilimi ve açık erişimi destekler.
- Sıralama (ranking) sistemlerinde kurumun sıralamasına katkı sağlar.
- Uluslararası standartlara uygundur ve birlikte çalışabilirlik özelliklerini destekler.
- OAI-PMH standartlarına uygundur.
- Harmanlama sistemlerine düzenli veri sağlar.
- Verilere uzun dönemli koruma ve erişim sağlar.
- Farklı platformlara veri giriş yükünü ortadan kaldırır.
- Farklı sistemlerden otomatik veri alır ve onlara veri sağlar.
- İleri düzey analiz yeteneklerine sahiptir.
- Sunucu ve Yazılım Güvenliği: DSpace 7 ve DSpace 7’nin ihtiyaç duyduğu üçüncü parti yazılımlar (Java JDK, Apache Maven, Apache Ant, PostgreSQL, Apache Solr, Tomcat, NGINX, Node.js, Yarn, PM2) ile güvenli ortam sağlar. DSpace 7 için üçüncü parti yazılımlar ayrı ayrı kurulup yönetilebilmektedir. Bu yönüyle esnek bir yapı sunmakta ve DSpace 7 ve ilgili yazılımların kombinasyonu Ulusal Siber Olaylara Müdahale Merkezi (USOM) zafiyet testlerinde başarılı bir şekilde geçmektedir.
- Kullanıcı Dostu Yeni Arayüz: Kullanıcı arayüzü SEO (Arama Motoru Optimizasyonu) destekli Angular üzerine inşa edilmiş Javascript tabanlı alt yapıya sahiptir. Bu yeni arayüz HTML ve CSS (Sass) ve Bootstrap aracılığıyla özelleştirilebilmektedir.
- Arayüz Gelişmeleri: Önceki sürümlerde JSP ve XML olmak üzere iki arayüz bulunmaktaydı. İki farklı arayüz bakım, geliştirme, uygulamada farklı sorunların ortaya çıkmasına neden oluyordu. DSpace 7 sürümünde Angular teknolojisi ile iki farklı arayüzdeki özellikler fonksiyonel ve kullanıcı dostu bir arayüzde toplandı.
- Analiz / Raporlama: Sitemdeki varsayılan filtreler ve ihtiyaca göre eklenecek filtreler ile sistem içindeki veriler üzerinde ileri düzey analizlere izin verir.
- Gelişmiş Arama Kutusu: DSpace ana sayfasında ve başlık kısmında konumlandırılmıştır. Arama sonuçları sayfasında, genişletilebilir ve aranabilir filtreler ve isteğe bağlı küçük resim tabanlı sonuçlar sunulmaktadır.
- Yeni Kayıtların Yönetimi için DSpace’im Arayüzü: DSpace’im, yeni kayıtlar için sürükle ve bırak alanı içerir. Üzerinde çalışılmak istenen kaydı bulmak, iş akışı görevlerini veya işlemi devam eden kayıtları kolayca aramanıza imkan verir.
- Dış Kaynaklardan Veri Aktarımı: Kayıtlar Scopus, Crossref, arXiv gibi kaynaklardan seçilerek sisteme aktarılabilir.
- Toplu Kayıt Aktarımı: WoS, Scopus, PubMed, TR-Dizin, YÖK Ulusal Tez Merkezi kaynaklarından veri aktarımı.
- Yapılandırılabilir Gönderici Arayüzü: Tek sayfalık, yapılandırılabilir, sürükle ve bırak gönderi formu içerir. Bu form kuruma ve yayın türüne göre yapılandırılabilir.
- Dinamik Kullanıcı Arayüzü Çevirileri: DSpace çoklu dil desteğine sahiptir. Başlık kısmında dil seçim ikonuna tıklaarak arayüzü mevcut 28 dilden biri ile kullanabileceği gibi sistemde olmayan dil seçeneği de çevrilerek eklenebilmektedir.
- Yönetici Kontrol Çubuğu: Yönetici olarak oturum açılınca kenar çubuğu aktif olur. Bu çubuktaki araçlar ile bölüm ve koleksiyonlar, öğeler, kullanıcılar, gruplar, üstveriler, yayınlanmış kayıtlar yönetebilir.
- Yenilenmiş RETS API Özelliği: REST API özelliği ile DSpace başka sistemler ile birbirine entegre edilebilmektedir. Bu özerliği ile farklı uygulamalar ile arasında entegrasyon, etkileşim ve veri alışverişi yapabilmektedir.
- Geliştirilmiş GDPR Doğrulaması: Kimliği doğrulanmış tüm kullanıcıların okuması ve kabul etmesi için Kullanıcı Sözleşmesi (GDPR - Genel Veri Koruma Yönetmeliği) giriş yapan kullanıcıya gösterilir ve kabul ettikten sonra bir daha gösterilmez. Ayrıca siteye ilk erişirken bir çerez tercihi penceresi görünür. Kullanıcılara, kişisel verilerinin nasıl kullanıldığı açıklanır.
- Kullanıcı Hesapları: Kullanıcı hesapları, geçmişte içerik göndermiş olsalar bile silinebilir.
- Literatür Arşivleri Desteği: OAI-PMH sayfasındaki Literatür Arşivleri için OpenAIREv4 desteği sunmaktadır.
- Güvenlik: Sisteme giriş, LDAP gibi kontrol mekanizmalarının yanı sıra kullanıcı adı ve şifresi ile sağlanır. Bot saldırılarına karşı Google reCAPTHCA entegrasyonu kullanılabilir. Yeni kullanıcıların kaydı IP, alan adı kısıtlaması gibi çeşitli seçeneklerle sınırlanabilir. Sisteme yüklenen tam metinler şifrelenerek depolanır.
- Google Akademik Arama Motoru Optimizasyonu: Google Akademik ekibi tarafından test edilip onaylanan DSpace, ihtiyaç duyulan tüm SEO özelliklerini içerir. Ör. robots.txt, site haritaları ve Google Akademik alıntı etiketleri.
- Video/Görüntü İçeriği Akışı: Etkinleştirilmesi halinde, DSpace artık gömülü bir görüntüleyici kullanarak videoları oynatabilir.
- Temel Kullanım İstatistikleri: DSpace ana sayfasının üst kısmındaki "İstatistikler" bağlantısı sitemin tamamı, bölümler, koleksiyonlar veya Öğeler için istatistikler sunar.
- Google Analytics Entegrasyonu: Google Analytics’te oluşturulan hesap üzerinden sistemle ilgili ihtiyaç duyulan veriler Google Analytics özellikleri ile izlenebilir.
