Üniversitelerin doğrudan ve dolaylı olarak ürettiği yayınların derlenmesi, kurumsal akademik arşivlerde arşivlenmesi 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 4/c, 12/c, 42/c ve 42/d maddeleri gereğince zorunludur.
DSpace, dünya genelindeki 5 binden fazla kurumsal akademik arşivin %40'ından fazlası tarafından tercih edilen içerik arşivleme, yönetim, açık erişim altyapı, paylaşım ve yayın performans değerlendirme sistemidir.
DSpace ile kurum bünyesinde üretilen kitap, makale, bildiri, rapor, fotoğraf, harita, ön baskı, ders notu, veri seti, ses ve video dosyaları gibi her tür belge arşivlenebilmekte, uzun süreli korunmakta ve İnternet üzerinden telif hakkına uygun olarak erişime sunulabilmektedir. Arşivlenen yayınlar performans değerlendirmede ve kurum projeksiyonunu belirlemede kullanılabilmektedir. DSpace arama motorlarına uluslararası standartlarda akademik üst veri ve erişim bilgisi sağladığından, kurumun İnternetteki görünürlüğüne önemli katkı sağlamaktadır. Bu yolla kuruma ait akademik içerik kullanma açılabilmekte, bilgiye yenilikler katılmakta, inovasyona ve ilerlemeye katkı yapmaktadır.
Neden DSpace?
|
 |
DSpace Hakkında
Kurumsal akademik arşiv yazılımı olan DSpace;
- tüm araştırma çıktıları için uluslararası standartlarda içerik arşivleme,
- içerik yönetim,
- yayın performans değerlendirme,
- açık erişim altyapı,
- uzun süreli saklama ve
- içeriğe telif haklarına uygun erişim sağlayan
Bu sistemle üniversiteler ve araştırma kurumları lisans maliyeti ödemeden bilim dünyasına veri sağlayarak global ölçekte bilim dünyasının bir parçası haline gelir.
DSpace ile kurumsal bilgi birikiminizi arşivleyebilir, koruyabilir, yönetebilir ve telifine uygun olarak paylaşabilirsiniz.
DSpace bazı içerik ve doküman yönetim sistemleriyle örtüşüyor olsa da yayınların derlenmesi, arşivlenmesi, uzun süreli korunması ve telif haklarına uygun olarak açık erişime sunulması ve yayın performansına odaklanmış bir yazılımdır.
İlk olarak Kasım 2002'de piyasaya sürülen DSpace, MIT ve HP işbirliğiyle geliştirmiştir. Dünya genelindeki 5 binden fazla kurumsal arşivin %40'ından fazlası DSpace kullanmaktadır.
Türkiye'deki kurumsal akademik arşiv sistemlerinin ise %90'nına yakını DSpace kullanmaktadır.
Özet olarak DSpace, bir kurum tarafından doğrudan ve dolaylı olarak yayınlanan makale, bildiri, kitap, tez, rapor, araştırma verisi gibi tüm araştırma çıktıları için uluslararası standartlarda içerik arşivleme, içerik yönetim, yayın performans değerlendirme, açık erişim altyapı, uzun süreli saklama ve içeriğe telif haklarına uygun erişim sağlayan sistemidir.
Tüm içerik (word, ppt, pdf, video vb.) türlerini kabul eden DSpace:
- Dublin Core (DC) üstveri standartlarını kullanır.
- OAI uyumludur.
- Ekleme/çıkarma yeteneği vardır.
- Onaylama, düzeltme, ret veya yazara dönülerek “işlemi azaltma” yoluyla içeriği oluşturma seçeneklerine sahip iş akışı özelliği vardır.
- Tek merkezli olmayan sunuş işlemi sağlar.
- RSS desteği vardır.
- OpenAIRE
DSpace bir kuruma ait her türlü akademik çıktıyı yönetmek, bunlara erişmek, uzun süreli saklamak ve paylaşıma sunmak üzere tasarlanmış bir yazılımdır. DSpace, MIT ve HP işbirliğiyle geliştirilmiştir. DSpace üniversite, araştırma merkezi, konsorsiyum, sivil toplum kuruluşu, şirket, hastane, müze gibi 2.000’den fazla kurum tarafından kullanılmaktadır. DSpace çoklu dil özelliğine sahiptir ve 2012 yılında Türkçeye çevrilmiştir.
OpenURL standartlarıyla uyumlu olan DSpace’in, web uygulamaları, yönetim, arşivleme, arama, erişim ve raporlama arayüzleri vardır. Sahip olunan kaynaklar bir dosya sistemi üzerinde muhafaza edilir. Erişim ve konfigürasyon bilgilerini içeren üstveriler PostgreSQL veya Oracle veri tabanlarında saklanabilmektedir. DSpace, koleksiyonları bir web arayüzü üzerinden kullanıma sunmakta, aynı zamanda OAI-PMH’yi desteklemektedir.
DSpace, kurumlara özel iş akış süreci kullanarak elektronik ortamdaki kaynakları arşivlemeyi; bir kurumun çalışanları tarafından üretilen çalışmaları web üzerinden erişime sunarak, araştırmacılara içeriğindeki kaynakları aramayı, onlara erişme olanağı sağlamayı ve içeriği uzun süreli korumayı amaçlar.
DSpace İş Süreçleri
DSpace; arşivleme, iş süreçleri ve uygulama olmak üzere üç katmanlı bir mimari yapıya sahiptir. Her katman gelecekteki özelleştirme ve zenginleştirmelere olanak sağlayacak biçimde geliştirilmiştir.
DSpace bir akademik kurumdaki farklı bölümlerin farklı kurallara göre veri girişine imkan sağlar. Her bölümün birden fazla koleksiyonu olabilir. İş akışları farklı bölümlere ya da kurumsal varlıklara göre özelleştirilebilir. Başka bir deyişle, bir akademik kurumdaki enstitüleri, fakülteleri, araştırma merkezlerini ve laboratuvarları temsil eden farklı DSpace gruplarının, DSpace’e kayıtları nasıl, kim tarafından, hangi koleksiyonlara ve ne tür kısıtlamalarla (okuma, değiştirme, silme gibi) gireceği, girilen kayıtların kimin tarafından kontrol edileceği, kayıtların arşivlendikten sonra kimler tarafından görülebileceği gibi konularda uygulama yapmaya imkan verir.
DSpace’de; kullanıcı, gönderici, bölüm yöneticisi, ağ/sistem yöneticisi olmak üzere dört hiyerarşik düzey vardır:
Kullanıcı: Kullanıcı toplumun bir üyesidir ve kurumsal akademik arşiv içeriğinden listeleme veya arama yaparak bilgiye erişen kişi, bir başka deyişle araştırmacıdır.
Gönderici: Gönderici, kurum bünyesinde ürettiği akademik çıktıları sisteme yükleyen kişidir. DSpace’de gönderici olabilmek için; kullanıcının DSpace’e üye olması ve bu kişinin bölüm yöneticisi veya DSpace yöneticisi tarafından, yayınlarını kaydedeceği koleksiyonda yetkilendirilmesi gerekir. Yetki verilen gönderici sistem üzerinde kayıt açabilir, dosya yükleyebilir, açtığı kaydı düzenleyebilir veya silebilir. Göndericinin düzenleme ve silme hakkı kendi açtığı kayıt ile sınırlıdır.
Bölüm Yöneticisi: Bölüm yöneticisi, ağ / sistem yöneticisi veya kurumsal akademik arşiv yöneticisi tarafından bölümleri yönetmek üzere atanan kişidir. Bölüm yöneticisinin yetkisi, yetkili olduğu bölüm koleksiyonları ile sınırlıdır. Bölüm yöneticisi, kayıt açabilir, yükleme yapabilir, kayıtta düzenleme yapabilir, kayıt silebilir.
Ağ / Sistem Yöneticisi: Ağ / sistem yöneticisi, kurumsal akademik arşiv sistemini yöneten kişidir. Bu kişi aynı zamanda kurumsal akademik arşiv yöneticisi de olabilir. Ağ / sistem yöneticisinin yetkisi sadece veri tabanı ile sınırlı değildir. Ağ / sistem yöneticisi yazılım güncelleme ve kodları özelleştirme yetkisine de sahiptir.
Daha fazla bilgi için tıklayınız ...
Topkapı Mahallesi, Kahalbaşı Sokak, No: 31/1, 34093
Fatih, İstanbul, Türkiye
Tel.: +90 212 528 85 41 || Faks: +90 212 528 85 47
